Wat is een samenlevingscontract?
Samenwonen is een grote stap: vanzelfsprekend komt daar een hoop bij kijken. Daarom is het belangrijk om samen duidelijke afspraken te maken. En om deze schriftelijk vast te leggen in een samenlevingscontract. Zo weten jullie allebei precies waar je aan toe bent, nu én in de toekomst.
Wat is een samenlevingscontract?
Een samenlevingscontract wordt ook wel een samenlevingsovereenkomst genoemd. In dit contract staan al jouw officiële afspraken over samenwonen en uit elkaar gaan. Zoals afspraken over de inboedel: welke spullen blijven van jou en wat is van jullie beiden?
Je kunt ook afspraken maken over hoe je omgaat met de financiën. Zoals: betalen jullie de boodschappen straks van een gezamenlijke bankrekening? En: gaan jullie de woonlasten splitten of verdelen jullie deze naar rato (verhouding van inkomen)? Ook is het verstandig om afspraken te maken over jullie woning en pensioen. En wat hiermee gebeurt als jullie uit elkaar gaan.
Goed om te weten: bij het sluiten van een samenlevingscontract moet je mogelijk ook andere zaken regelen. Zo kan het zijn dat je jouw toeslagen moet aanpassen. Met de online wijzer van de Rijksoverheid bekijk je direct wat je nog moet doen én wat jouw rechten zijn.
Waarom een samenlevingscontract?
Voor samenwoners is er in de wet niets geregeld. Daarom is het slim om afspraken officieel vast te leggen in een samenlevingscontract. Dit biedt jou en jouw partner duidelijkheid in een situatie waarin je niet op wettelijke regels kunt terugvallen.
Hoe kan ik een samenlevingscontract opstellen?
Je kunt jullie samenlevingscontract samen opstellen óf dit door een notaris laten doen. Houd er rekening mee dat je in sommige situaties verplicht bent om het samenlevingscontract door een notaris te laten opstellen. Bijvoorbeeld als je partnerpensioen wilt ontvangen. Als een notaris jullie contract opstelt, dan voldoet het namelijk aan de eisen van de Belastingdienst voor fiscaal partnerschap. En aan de eisen die pensioenfondsen stellen voor partnerpensioen. Partnerpensioen moet je dan nog wel aanvragen bij het pensioenfonds.
Je kunt een samenlevingscontract alleen bij de notaris afsluiten als jij en jouw partner aan deze twee voorwaarden voldoen:
jullie zijn ouder dan 18 jaar
jullie staan niet onder curatele
Wat staat er in een samenlevingscontract?
Je samenlevingscontract mag je naar wens samenstellen. Er bestaan geen regels voor wat er wel of niet in moet staan. Wel is het goed om in ieder geval afspraken te maken over deze zaken:
Van wie zijn de meubels, auto en huisdieren?
Van wie is de woning? En wat als de andere partner de kosten voor de verbouwing betaalt?
Hoe verdeel je de gezamenlijke kosten, zoals de kosten voor het huishouden, de boodschappen en de woonlasten?
Hoe regel je de financiën? En als je samen een bankrekening opent, waarvoor mag je die dan gebruiken?
Als je samen kinderen hebt: hoe verdeel je de kosten voor het verzorgen en opvoeden van jullie kinderen?
Ook is het verstandig om afspraken te maken over wat er gebeurt als je uit elkaar gaat, of als een van jullie komt te overlijden. Denk aan:
Hoe verdeel je de bezittingen?
Wie krijgt de woning?
Hebben jullie recht op partneralimentatie? En wie heeft daar dan recht op?
Hebben jullie recht op elkaars ouderdomspensioen?
Verblijvingsbeding
Maak je in het samenlevingscontract afspraken over wat er gebeurt als een van jullie overlijdt? Dan moet je het contract laten vastleggen bij een notaris. Mogelijk spreek je af dat de ander de gezamenlijke spullen krijgt bij overlijden. Dit wordt een ‘verblijvingsbeding’ genoemd.
Het verblijvingsbeding geldt alleen voor de spullen die van jullie samen zijn, niet voor jouw persoonlijke spullen. Wil je dat je partner ook jouw persoonlijke spullen krijgt als jij overlijdt? Dan moet je dit vastleggen in jouw testament. Doe je dit niet, dan gaan je spullen automatisch naar jouw erfgenamen. Behalve als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt.
Ouderschapsplan
Hebben jullie samen kinderen die jonger dan 18 jaar zijn? Dan is het opstellen van een ouderschapsplan wettelijk verplicht. Hierin zet je alle afspraken over de zorg en opvoeding van jullie kinderen. Zoals afspraken over de omgangsregeling, alimentatie en school.
Zijn jullie kinderen ouder dan 18? Dan maak je afspraken over hoe je de kosten voor het onderhoud en de studie(s) verdeelt. In sommige gevallen kan het zijn dat je ook na het 21ste levensjaar nog een financiële bijdrage moet betalen voor jouw kinderen.
Wat is het verschil tussen een samenlevingscontract en een geregistreerd partnerschap of huwelijk?
Als je alleen samenwoont met je partner, dan is jullie relatie niet officieel vastgelegd. Daarom is er in de wet niets geregeld voor samenwoners. Maar er zijn meer belangrijke verschillen tussen een samenlevingscontract en een huwelijk of geregistreerd partnerschap.
Bij een samenlevingscontract:
heb je geen wettelijke rechten of plichten naar elkaar toe, zoals erfrecht en onderhoudsplicht. Behalve als je hier andere afspraken over hebt gemaakt en deze hebt vastgelegd.
is er geen sprake van gemeenschap van goederen. Dat betekent dat al jouw bestaande en toekomstige bezittingen en schulden alleen van jou zijn. Behalve als je hier andere afspraken over hebt gemaakt en deze hebt vastgelegd.
heeft de moeder automatisch het ouderlijk gezag over de kinderen die je samen krijgt. Als de vader ook het gezag wil, dan moet hij het kind eerst erkennen en daarna samen met de moeder het gezamenlijk gezag laten registreren.
moet je het fiscaal partnerschap en partnerpensioen zelf regelen.
wordt de achtergebleven partner geen erfgenaam als de andere partner overlijdt. Dat betekent dat de gezamenlijke bezittingen gelijk worden verdeeld onder de achtergebleven partner en de familie van de overledene.
Samenlevingscontract en kosten
Als je jouw samenlevingscontract door een notaris laat opstellen, dan bereidt de notaris dit samen met je voor. De gemiddelde kosten hiervoor beginnen bij € 400,- (inclusief btw). De precieze kosten verschillen per notaris en zijn afhankelijk van jouw wensen en situatie.
Wat is goedkoper: een samenlevingscontract of geregistreerd partnerschap?
De kosten voor een geregistreerd partnerschap verschillen per gemeente en liggen vaak rond de € 200,- tot € 300,-. Om de partnerschapsvoorwaarden vast te leggen bij de notaris betaal je rond de € 1.200. Een geregistreerd partnerschap is dus duurder dan een samenlevingscontract.
Heb ik bij een samenlevingscontract recht op het pensioen van mijn partner?
Als je in loondienst werkt, dan heb je via je werkgever recht op meerdere soorten pensioen, waaronder:
Ouderdomspensioen: de uitkering die je ontvangt als je stopt met werken.
Partnerpensioen: de uitkering die jouw partner krijgt als jij overlijdt.
Als je trouwt of een geregistreerd partnerschap sluit, dan word je automatisch elkaars partner in de pensioenregeling. Dat is niet zo als je alleen samenwoont. Als samenwoners heb je dus niet automatisch recht op de helft van elkaars ouderdomspensioen als je uit elkaar gaat. Behalve als je hier afspraken over hebt gemaakt in je samenlevingscontract en deze hebt vastgelegd bij de notaris.
Ook kom je niet zomaar in aanmerking voor partnerpensioen. Zelfs niet als jullie beiden je bij het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar hebben aangemeld. Er kunnen namelijk nog aanvullende voorwaarden gelden, voor jou én jouw partner.
Aanvullende voorwaarden
In het pensioenreglement staat onder welke voorwaarden je recht hebt op partnerpensioen. Een van de voorwaarden is vaak dat je een samenlevingscontract bij de notaris hebt ondertekend. Informeer bij jouw pensioenfonds of pensioenverzekeraar naar de voorwaarden die voor jouw gelden.
Samenlevingscontract aanpassen
Hebben jij en je partner zich bedacht over een van de afspraken in het contract? Dan mag je het samenlevingscontract altijd nog aanpassen. Wel moet je dan kunnen bewijzen dat je het beiden eens bent met de aanpassing. Bijvoorbeeld door allebei het aangepaste contract te ondertekenen.
Laat je jouw samenlevingscontract aanpassen door de notaris? Neem dan ook een kopie van je oude contract mee. Als je het oude contract kwijt bent, kun je meestal een nieuwe kopie bij je notaris aanvragen. De notaris rekent hier dan wel kosten voor.
Samenlevingscontract ontbinden
Als je besluit uit elkaar te gaan, of het samenlevingscontract om een andere reden te beëindigen, dan kun je het contract ontbinden. Dit doe je door je partner een aangetekende brief te sturen. Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn over de ontbinding: als de één het contract wil ontbinden, dan moet de ander dat accepteren. Dit wordt een eenzijdige ontbinding genoemd.
Een ontbinding betekent niet dat de afspraken en verplichtingen in het contract niet meer gelden: je moet allebei je best doen om deze goed te regelen. Bijvoorbeeld door de spullen te verdelen, zoals je dat afgesproken had.
Als je samen een koopwoning hebt
Voor de ontbinding is geen rechter of notaris nodig. Behalve als je samen een woning hebt gekocht en geen afspraken hebt gemaakt over wat hiermee gebeurt als je uit elkaar gaat. In dat geval moet je samen overleggen en jullie afspraken vastleggen bij de notaris. Misschien besluit je wel dat één van jullie het huis krijgt of verkoopt. Of dat de ene partner de andere uitkoopt. Wat jullie beslissing ook is: zorg dat je jullie afspraken goed vastlegt.
Als je samen kinderen hebt
Mogelijk staan er in je samenlevingscontract al afspraken over hoe je samen voor de kinderen gaat zorgen als je uit elkaar gaat. Is dat niet zo? Dan moet je hier bij de ontbinding van het contract afspraken over maken. En als je geen ouderschapsplan hebt, ben je verplicht om dat op te stellen.
Juridische check van je documenten nodig?
Wil je een samenlevingscontract opstellen en heb je hier juridische hulp of advies bij nodig? Dan staan onze ervaren juristen voor je klaar. Zij controleren graag jouw contract en geven je deskundig advies. Zo weet je zeker dat alles goed is geregeld, voor nu én later.
Vraag direct een juridische check aan via jouw rechtsbijstandverzekering. Ben je bij ons verzekerd, dan kun je juridisch advies aanvragen via de website van Univé Rechtshulp.