Bruikleenovereenkomst
Mogelijk bezit je iets dat jouw buur, vriend(in) of familielid tijdelijk nodig heeft en van je wil lenen. Zoals een laptop, auto, woning of een stuk grond. Of misschien ben je juist degene die iets van een ander wil lenen. Het is dan verstandig om een schriftelijke bruikleenovereenkomst te sluiten, vooral als het om iets kostbaars gaat. Zo weten jullie allebei beter waar je aan toe bent.
Wat is bruikleen?
Bij bruikleen leent iemand een bezitting uit zonder daar iets voor terug te verwachten. De lener mag de bezitting dus gratis gebruiken en hoeft er geen tegenprestatie voor te leveren. Wel blijft de geleende bezitting eigendom van de uitlener. De lener moet deze dus altijd weer teruggeven aan de eigenaar.
Wat is een bruikleenovereenkomst?
Als je afspraken maakt over iets dat je in bruikleen neemt of geeft, dan noemen we dat een bruikleenovereenkomst. We raden je aan om de afspraken altijd op papier te zetten. Zo voorkom je makkelijker misverstanden in de toekomst. En als er tóch problemen ontstaan, kun je op die manier bewijzen wat je hebt afgesproken.
Een bruikleenovereenkomst heet ook wel een uitleenovereenkomst, gebruiksovereenkomst of gebruikersovereenkomst. De overeenkomst wordt altijd gesloten tussen de uitlener en de lener. Deze partijen kunnen particulieren zijn, zoals naasten, buren of collega’s. Maar de (uit)lener kan ook een zakelijke partij zijn. Zoals een ondernemer die een auto van de zaak of een bedrijfsruimte in bruikleen geeft of neemt.
Wat is het verschil tussen bruikleen en huur?
Terwijl er bij bruikleen geen tegenprestatie nodig is, is dat bij huur wél zo. Voor het huren van een woning, auto of bedrijfspand betaal je namelijk altijd geld. Behalve als je met de verhuurder afgesproken hebt dat je (een deel van) de huur betaalt met een tegenprestatie in natura. Bijvoorbeeld door huishoudelijke diensten voor de verhuurder te doen, zoals boodschappen en schoonmaken. De afspraken die je maakt over huur, leg je vast in een huurovereenkomst.
Wat is het verschil tussen bruikleen en verbruikleen?
Bruikleen wordt soms verward met verbruikleen, maar is niet hetzelfde. Bij bruikleen krijgt de eigenaar de geleende zaak altijd weer terug. Maar bij verbruikleen maakt de lener de geleende zaak op. Het gaat dan bijvoorbeeld om een kopje suiker, pak meel of fles wijn. Natuurlijk kunnen de lener en uitlener wel afspreken dat de eigenaar een soortgelijke zaak terugkrijgt.
Wat zijn de wettelijke regels voor bruikleen?
Voor bruikleen bestaan wettelijke regels, maar deze vallen onder het regelend recht. Dat betekent dat je van sommige regels mag afwijken door hier andere afspraken over te maken met de (uit)lener. Zo mag je andere afspraken maken over de verdeling van noodzakelijke onkosten. Ook mag je andere afspraken maken over wie er aansprakelijk is bij verlies of schade van de geleende zaak. Maak je geen duidelijke afspraken over de bruikleen? Dan gelden alle wettelijke regels.
Wanneer gebruik ik een bruikleenovereenkomst?
Volgens de wet mag je alle soorten zaken in bruikleen geven of nemen. Voorbeelden van zaken die vaak in bruikleen worden gegeven zijn:
elektronica, zoals een laptop, tablet of mobieltje
een vervoermiddel, zoals een fiets, e-bike, scooter of auto (van de zaak)
meubels
gereedschap
een stuk grond
Je kunt ook iets in bruikleen nemen of geven dat niet tastbaar is, zoals stroom of warmte.
Wat staat er in een bruikleenovereenkomst?
In een bruikleenovereenkomst staan alle afspraken die de uitlener en lener gemaakt hebben over de geleende zaak. Het is belangrijk dat de overeenkomst de volgende punten bevat:
een omschrijving van de geleende zaak
waar de lener de geleende zaak voor mag gebruiken
wanneer de bruikleenovereenkomst ingaat
de looptijd van de bruikleenovereenkomst (bij een overeenkomst voor bepaalde tijd)
wat de gevolgen zijn als de lener de geleende zaak verliest of beschadigt tijdens de periode van bruikleen
Ook raden we je aan om schriftelijke afspraken te maken over:
de opzegtermijn
onder welke omstandigheden de overeenkomst eindigt
onder welke voorwaarden de uitlener de geleende zaak in bruikleen geeft
Mag ik de geleende zaak vroegtijdig terugeisen?
Zorg dat je altijd een schriftelijke afspraak maakt over de looptijd van de bruikleenovereenkomst. Daarmee is het voor beide partijen duidelijk wanneer de lener de geleende zaak moet teruggeven. Heb je een looptijd afgesproken? Dan mag de eigenaar de geleende zaak na deze periode terugeisen.
Is er geen looptijd afgesproken? Dan mag de eigenaar de zaak pas terugeisen nadat de lener de zaak heeft kunnen gebruiken waarvoor deze nodig was. Hier geldt wel een uitzondering: als de eigenaar de geleende zaak dringend en onverwacht zelf nodig heeft, dan mag die de zaak wél vroegtijdig terugeisen.
Wat zijn de verplichtingen van de lener bij bruikleen?
Bij bruikleen heeft de lener een paar wettelijke verplichtingen. Zo moet die voor de geleende zaak zorgen als een 'goed huisvader' en deze bewaren en behouden. Ook moet de lener zich houden aan de afspraken en mag die de geleende zaak alleen gebruiken waarvoor deze bedoeld is. Zo mag de lener bijvoorbeeld niet een kastje in bruikleen nemen en dit vervolgens gebruiken als werkbank.
Wat zijn de verplichtingen van de uitlener bij bruikleen?
De eigenaar heeft ook bepaalde verplichtingen. Zo mag de eigenaar de geleende zaak alleen terugeisen als de looptijd van de bruikleenovereenkomst voorbij is. Of als de eigenaar de zaak dringend en onverwacht zelf nodig heeft.
Is er geen looptijd afgesproken? Dan mag de eigenaar de zaak pas terugeisen nadat de lener de zaak heeft kunnen gebruiken waarvoor deze nodig was. Behalve als de eigenaar de geleende zaak dringend en onverwacht zelf nodig heeft.
Bruikleen en onkosten
Maakt de lener onkosten voor de geleende zaak, zoals kosten voor onderhoud? Dan moet de lener deze zelf betalen. Stel, je neemt een auto in bruikleen. Je betaalt dan dus zelf voor de brandstof. Als je de auto voor langere tijd leent, komen andere onkosten ook voor jouw rekening. Zoals de premie voor de autoverzekering.
Soms moet de eigenaar wél betalen
Er zijn er twee soorten situaties waarin de kosten wél voor rekening van de uitlener zijn:
Noodgevallen: de lener moet onkosten maken die buitengewoon én noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld omdat er een ernstige lekkage in het geleende pand is en een loodgieter hier direct naar moet kijken. In zulke gevallen moet de uitlener meestal voor de kosten betalen.
Gebreken waar de lener niet vanaf wist: de uitlener weet dat de geleende zaak gebreken heeft, maar heeft deze niet vooraf gemeld aan de lener. In dat geval is de uitlener meestal verantwoordelijk voor de mogelijke gevolgen én bijkomende kosten.
Bruikleen en kosten bij schade
Gaat de geleende zaak tijdens de periode van bruikleen kapot of verloren? En had de lener dit kunnen voorkomen door een eigen zaak te gebruiken? Dan moet de lener de geleende zaak vergoeden. Denk bijvoorbeeld aan een in bruikleen gegeven fiets, die kapot is gegaan omdat de lener er te hard op gereden heeft. Had de lener een eigen fiets gebruikt, dan was de geleende zaak niet beschadigd geraakt.
Slijtage door normaal gebruik
Is er sprake van slijtage of waardevermindering? En is deze ontstaan door normaal gebruik, buiten de schuld om van de lener? Dan hoeft de lener die niet te vergoeden. Zo kan een uitlener bijvoorbeeld verwachten dat de banden van een in bruikleen gegeven fiets een beetje versleten raken.
Bruikleenovereenkomst opzeggen
Zowel de uitlener als lener mogen de bruikleenovereenkomst opzeggen. Ook als er geen afspraken over de opzegging zijn. Wel gelden mogelijk één of twee van deze voorwaarden:
Zwaarwegende opzeggrond: de uitlener of lener moet een goede reden ('zwaarwegende opzeggrond') voor de opzegging hebben.
Redelijke opzegtermijn: beide partijen moeten zich houden aan een redelijke opzegtermijn. Hiermee wordt meestal een termijn van 2 of 4 weken bedoeld. Een rechter kan ook bepalen dat de opzeggingstermijn langer mag zijn. Dit gebeurt dan 'op grond van redelijkheid en billijkheid'. Dit betekent dat de (uit)lener en de rechter soms van de wet en de eventuele overeenkomst mogen afwijken om te voorkomen dat er een erg onredelijke situatie ontstaat.
Schadeclaim voorkomen
Zeg je de overeenkomst niet op de juiste manier op? Bijvoorbeeld omdat je je niet aan de juiste opzegtermijn houdt? Of omdat je een dringende reden voor opzegging veroorzaakt? Dan word je mogelijk schadeplichtig. Dat betekent dat je een schadevergoeding aan de andere partij moet betalen.
Bij het opzeggen van een bruikleenovereenkomst is het daarom verstandig om eerst juridisch advies in te winnen. Een jurist kan je precies vertellen wat een redelijke opzegtermijn is. En of je een zwaarwegende opzeggrond nodig hebt om de overeenkomst te beëindigen.
Juridische hulp nodig?
Bruikleen kan grote juridische gevolgen hebben. Vooral als de bruikleen lang duurt en er een risico op verjaring is. Heb je een juridische vraag over de bruikleenovereenkomst voor jouw laptop, woning of auto? Wil je deskundige hulp bij het opstellen of beëindigen van een bruikleenovereenkomst? Of is er een conflict ontstaan met de (uit)lener? Dan staan onze juristen je graag bij met rechtshulp op maat.
Jouw Univé-jurist vertelt je wat jouw rechten zijn en geeft je deskundig advies. In nauw overleg met jou, kan de jurist ook alle communicatie met de andere partij voor je overnemen. Vraag direct juridische hulp aan via je rechtsbijstandverzekering. Ben je bij ons verzekerd, dan kun je makkelijk je zaak melden via de website van Univé Rechtshulp.
Heb je geen verzekering en maak je liever gebruik van prepaid rechtshulp? Vraag dan hulp van onze juristen via Rechtshulp on demand.