Had ze ooit bedacht dat haar zoon haar nagels zou lakken?

“Ik ben woonachtig in Groningen. Voor een deel voor mijn gezin, maar ook omdat mijn moeder hier woont. Zij zit al jaren in een verzorgingstehuis. Eerst – na een val op Moederdag – voor revalidatie, nu permanent.

Begintekenen van dementie
Daarvoor woonde ze op zichzelf. Dat ging wel, maar ook omdat mijn zus en ik haar al hielpen. Met boodschappen of financiële zaken. We hadden alleen steeds meer reparatiewerk te doen. Dan kwam er een cheque niet over of was er een achterstand ontstaan. Ook kwam ze in een isolement terecht. Allemaal begintekenen van dementie, waar ze nu enorm door getroffen is. Ze heeft inmiddels zelfs de hoogste indicatie en veel zorg nodig. De dagelijkse boterham, het eten en de zorg wordt in het verzorgingstehuis heel goed geregeld. De rest doen mijn zus en ik samen.

Voorbereidingen
Je merkt misschien onvoldoende hoe iemand achteruit gaat of lijdt onder een ziekte als je er regelmatig komt. Ze zat wel steeds vaker te rommelen of had dingen niet voor elkaar. Maar dan lach je wat. Ik denk dat als we er een langere periode niet waren geweest, we beter hadden gezien hoe hard ze achteruit ging. Ze vroeg steeds vaker om mee te kijken, er kwamen aanmaningen en waren dubbele boekingen. Toen merkte ik dat het anders moest. We begonnen met het treffen van voorbereidingen zodat alles goed georganiseerd was. Dat was het begin van de situatie zoals die nu is.

Vastleggen wat een mantelzorger mag
Mantelzorgers hebben een taak die je niet van te voren ziet. Natuurlijk weet je dat je op een bepaald moment een andere rol gaat spelen in het leven van je ouders, maar je weet niet hoe die rol eruit gaat zien. Wat mijn moeder heel goed gedaan heeft – en dat is een aanrader voor andere ouderen en mantelzorgers – is vastleggen wat er mag. Wat mag ik als kind voor haar doen bij leven? Zo heeft ze bijvoorbeeld vastgelegd dat ik mag beslissen als ze zelf niet meer kan beslissen. Hier heb je niet meteen een beeld bij als je het leest in een levenstestament. De waarde ervan komt pas naar voren als een onomkeerbare situatie zich voordoet.

Kwaliteit van het leven
Zo heb ik met de arts van het tehuis gesproken over medicijnen. Veel oudere mensen hebben medicijnen. De vraag is op een gegeven moment of het een kwelling wordt om die medicijnen in te nemen. Bijvoorbeeld omdat ze het uitspuugt of omdat het moet worden weggestopt in haar yoghurt. Toen heb ik met de arts besproken welke medicijnen ze nodig heeft om honderd te worden. We kwamen uit op één medicijn die ze soms krijgt om de pieken en dalen eruit te halen. Dat vind ik een stukje comfort meegeven.

Mooie momenten
Uiteraard zijn er mooie momenten, zoals bijvoorbeeld het lakken van haar nagels. Dat is een leuk, intiem moment. Haar nagels hebben veel onderhoud nodig, maar ze laat niet toe dat ze geknipt worden. Daarom doe ik dat. Dan komt er een hele grote doos op tafel en kiezen we een glitternagellak uit. Dat had ze vroeger waarschijnlijk nooit uitgekozen, maar dat vind ook wel weer grappig. Het is hilarisch en treurig tegelijk. Want had ze ooit bedacht dat haar zoon haar nagels zou lakken? Dat was vast niet haar idee van later.

‘Altijd heel zelfstandig’
Mijn moeder was altijd heel zelfstandig. Ook in haar relaties. Ze is zelf ook jarenlang mantelzorger geweest. Nu is ze voor 100 procent afhankelijk. Overall vind ik dat het zwaarst. Die papieren komen wel goed, je huurt een keer een belastingconsulent in, gaat een keer naar de notaris of belt eens links of rechts, maar dat ze de hele controle over haar leven kwijt is. Als ik daarnaar kijk denk ik wel van: Wooh, dit is heftig.”